2.1- TARİHİ

Kurucu ortaklar Koç Holding A.Ş., Uzel Makine Sanayii A.Ş. ve TSKB’dir.

Şirketin kuruluş aşamasında kaliteli çelik üretiminde dünyadaki en önemli firmalardan THYSSEN Ereybkapwenme A.G. firması ile uzun vadeli bir know-how anlaşması imzalanmıştır.

Projenin sağlıklı olarak yürütülmesini sağlamak için ayrıca A.B.D.’nin KAISER firması ile de müşavirlik hizmetleri konusunda bir anlaşma sağlanmıştır.

Makine ve ekipmanın büyük bir bölümü yine dünyaca ünlü Japon Ishikawajima Harima Heavy Endustries (IHI) firmasından sağlanmıştır.

Ayrıca IFC 12 milyon $ tutarında kredi sağlamış ve şirkete % 10 oranında ortak olmuştur. IHI firmasından sipariş edilecek 12.7 milyon Japon Yeni tutarındaki ekipman için 10.8 milyar Yen tutarında kredi temin etmiştir.

2.2-   ASİL ÇELİK SERMAYE KOMPOZİSYONU (%)

2.3- KURULUŞ

Haddehaneler ise 1980 yılında işletmeye alınmıştır. Ancak, bu yıllarda Türkiye ekonomisinde yaşanın derin kriz ve dünya demir-çelik sanayiinde yaşanan büyük sıkıntılar nedeniyle, zaten kendini yeni kabul ettirmeye çalışan şirket beklenen satış hedeflerini gerçekleştirememiş ve şirketin finansal yapısı hızla bozulmuştur.

2.4- ASİL ÇELİK KAMUYA GEÇİYOR

31.7.1981 tarih ve 17417 sayılı Bakanlar Kurulu kararı ile hisselerinin % 77,9'u hazine tarafından satın alındı.

19.10.1983 tarih ve 2929 sayılı kanun ile MKEK'na bağlı ortaklık haline getirildi.

8.6.1984 tarih ve 233 sayılı KHK ile Ağır Sanayi ve Otomotiv Kurumu (ASOK)'na bağlandı.

Yüksek Planlama Kurulunun 18.4.1990 tarih ve 90/T-33 sayılı kararı ile ASOK'un tasfiye edilmesi üzerine şirket yeniden MKEK'na bağlı ortaklık haline getirildi.

Asil Çelik, 1983-1990 yıllarında, Ağır Sanayi ve Otomotiv Kurumu (ASOK)’na bağlı bir ortaklık olarak faaliyet gösterdiği yıllarda, özel sektörden edindiği teşkilat yapısını ve özellikleri kısmen koruyabilmiş, görece özerk bir yapıda faaliyet göstermiştir.

233 sayılı K.H.K.(Kanun Hükmünde Kararname) yürürlükten kaldırılarak 29.1.1990 tarihi itibariyle, Kamu İktisadi Teşebbüslerinin personel rejimi yeni yürürlüğe giren 399 sayılı K.H.K’ya tabi kılınmıştır.

Nihayet 18.8.1998 tarihli Özelleştirme Yüksek Kurulu'nun 98/58 sayılı kararı ile Asil Çelik'in 1 yıl içinde özelleştirilmesi kaydı ile özelleştirme kapsamına alınarak 4046 sayı ve 24.11.1994 tarihli "Özelleştirme Uygulamalarının Düzenlenmesi ve Bazı Kanun ve kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun"a tabi kılınmıştır.

2.6- ŞİRKETİN YAPISI

22-300 mm arası yuvarlak, kare, diktörtgen ve altıgen kesitlerde 200’den fazla farklı kompozisyonda kaliteli ve alaşımlı çelik üreten fabrika kapasitesi itibariyle Türkiye’de en büyük, ürün çeşitleri itibariyle ise tek tesistir.

Genellikle inşaat sektörüne hitabeden ticari çelik üreticilerinden farklı olarak Asil Çelik Otomotiv Sanayiine ve makine imalat sanayiine hitap eder. Otomotiv sanayiinin kullandığı dingil, kam mili, aks, pinyon dişli ve muhtelif dövme parçalar, dişliler, yaylar Asil Çelik ürünleri kullanılarak imal edilmektedir.

Bu ürünler yalnız yerli taşıt araçlarında değil, son yıllarda sürdürülen yoğun ihracat atağı sonucu Avrupa’nın ünlü üreticileri tarafından da (Ford, Renault, Mercedes, VW) da kullanılmaktadır. Ayrıca A.B.D.’de otomotiv sanayiine dövme parça imal eden EATON, Rockwell, DANA gibi firmalarda Asil Çelik ürünlerini kullanmaktadırlar.

Asil Çelik; 1998 yılı itibarıyle başta Almanya ve Amerika olmak üzere İran, Avusturya, İngiltere, Hollanda, Mısır, İtalya, Singapur, Hindistan, Sudan , Fransa, Bulgaristan, İsrail, Macaristan, İsviçre ve Birleşik Arap Emirlikleri gibi ülkelere ihracat potansiyeline sahip olmuştur.

98 yılının ilk 10 ayında Asil Çeliğin kümülatif ihracatı 56 bin ton olmuştur.

Yukarıda sayılan ülkelerin müşteri firmalarının yetkilileri periyodik olarak Asil Çelik tesislerini ziyaret ederek üretim ve kalite yapısını denetlemektedirler.

Şirketin kilit personeli (özellikle teknik personel) yurt içinde (Thyssen firması tarafından) ve yurt dışında da (Almanya ve Japonya’da) uzun süreli mesleki eğitimden geçmiştir.

Şirket kalifiye bir teknik eleman kadrosuna sahiptir.

ERDEMİR yassı ürünlerde Türkiye’de nasıl önemli bir role ve üstünlüğe sahipse, Asil Çelik de kaliteli çelikte aynı derecede önemli bir üstünlüğe sahiptir.

Asil Çelik Otomotiv yan sanayiinin en büyük şirketidir.

1993 yılından sonra şirket stratejilerinde değişikliğe gidilerek, uzun süredir zarar eden şirketi, verimli ve karlı bir işletme haline getirilebilmiştir.

Bu 5 yıllık programı şöyle özetleyebiliriz:

• 1993 yılında Pazar alanı genişletilmiş, özellikle iç piyasada ulaşılabilecek her noktaya girilmiş, iç piyasa hakimiyeti sağlanmıştır. Satışlar 174.000 tona sıçramıştır.
• 1993 yılında şirket ISO 9000 sertifikası almıştır. Demir-Çelik sektöründe ve kamu sektöründe ISO 9000 alan ilk şirket olmuştur.
• 1994 yılında Türkiye’de yaşanan ve en yoğun biçimde otomotiv ve yan sanayiinde hissedilen ekonomik krizden Asil Çelik de etkilenmiştir. Ancak kriz dönemi, Asil Çelik için aynı zamanda verimliliği artırmak için bir yeniden yapılanma dönemi olmuştur. Maliyetleri kontrol altına almak, satış gelirlerini artırmak için büyük çaba gösterilmiş ve başarılı sonuçlar elde edilmiştir.
• Asil Çelik sipariş esasına göre çalıştığından, sipariş edilen ürünün spesifikasyonu tüm ayrıntıları ile belirlenir. Nadir olarak talep edilen bir ürün ise yapılabilirliği incelenir. Kalite ve kesitlere göre tasnif edilerek üretim programına alınır. Üretilen her mamul sadece Asil Çelik’te bulunan tamamlama hatlarından geçirilir. Hata tespit edilirse düzeltilir. Özetlemek gerekirse, siparişin alınması ile ürünün teslimi arasında yaklaşık 2 aylık bir süre vardır ve sipariş anında taahhüt edilen fiyat üzerinden satış yapılır.

1994 krizinden alınan en büyük ders yıllardır sürdürülen fiyatlandırma ve satış politikasının yanlışlığının ortaya çıkması olmuştur. Girdilerinin önemli bir bölümü (hurda çelik, elektrot, alaşım ve sarf malzemeleri, refrakter malzemeler vb.) ithal edilirken ve döviz bazında vadeli ödeme yapılırken, satış fiyatlarının TL bazında sabitlenmesi şirketin sürekli zarar etmesinde en önemli etken olmuştur. Bunu düzeltmek için 1994 yılında kısa bir süre için fiyatlar Dolar bazında belirlenmiştir. Daha sonra, malın teslimi tarihinde geçerli olan fiyat listesinin, satış fiyatına esas olması sağlanmıştır. Sipariş iptallerinin yarattığı zararın ortadan kaldırılması için, sipariş tarihinde % 20 peşinat alınması esası getirilmiştir ve sipariş iptalleri ortadan kalkmıştır.

Şirketin işletme sermayesi yetersiz olduğundan önceki yıllarda ihracatın finansmanı çok zordu. Finansman sorununu çözmek için, dış siparişlerin teminlerini hızlandırma karşılığı olarak 1994 yılında ithalatçı firmalardan % 50 peşinat sağlanmıştır.

Tahsilatlar daha sıkı takibe alınarak; geciken ödemeler için vade farkı tahakkuk ettirilmeye başlandı.

Alınan önlemlerin sonuçları 1995 yılı bilançosunda yansıdı. Ne Türkiye’de, ne de dünyada hiçbir demir-çelik şirketinin ulaşması mümkün olmayan bir karlılık oranı yakalandı.

Uzun yıllardır Yatırım Programına alınmayan “Sürekli Döküm Projesi” için DPT’dan onay alındı. Daha sonra, yeni ark ocağı ve pota ocağı da eklenerek proje “Çelikhane Modernizasyonu” olarak genişletildi. Projenin tamamı için teşvik başvurusu yapıldı ve alındı. Şirketin dünya pazarlarında rekabet gücünü artıracak olan bu projenin başlaması Asil Çelik için bir dönüm noktası oldu.

Toplam Kalite Yönetimi (TQM)’nin tüm şirkette uygulanması için çalışmalara hız verildi.

Şirketin mali durumun güçlenmesi ve şirket gelirlerinin artması şirket faaliyetlerini (özellikle satın alma ve satış) rahatlattı, pazarlık şansını arttırdı.

( * 1998 rakkamları 10 aylık dönemin verilerini gösteriyor. )

Görüldüğü gibi, üretime geçtikten itibaren 15 yıl sürekli zarar eden şirket son yıllarda olağanüstü bir performans yakalamıştır. Böylece Türkiye’nin en büyük ve en kârlı kuruluşlarından birisi olmuştur. Rakamlarla ifade etmek gerekirse :

SATIŞLAR (ton/yıl)

2.8- ASİL ÇELİK’E YAKLAŞIM

Asil Çelik’te bunun tam tersi olmuştur. Asya Pasifik krizinin dünyayı sarstığı, Rusya krisinin bir çok sektörle birlikte demir-çeliksektöründe zararına satış olgusunun yaşanmaya başlamasına rağmen krizler sürecinde Asil Çelik yönetimine getirilen ekip, Asil Çelik menfaatlarını başta tutarak 1998 yılında 6 trilyonun üzerinde kar elde etmeyi başarmıştır.

2.9- ASİL ÇELİKTE SON DURUM

• Asil Çelik'te Yönetim Kurullarının çok sık görevden alınması şirket politikalarındaki sürekliliği aksatarak işletmeye zarar verme derecesine gelmektedir.

• Şirket yönetimlerinin uyguladığı politikalar ve stratejilerin tümüyle uyumlu olamaması müşteriler, çalışanları ve tüm birimlerinde motivasyon kaybına neden olmaktadır.

• Piyasa rekabeti koşullarında zaman ve piyasa yitirilmektedir.

• Devlet organlarının bürokratik ve katı denetimleri dışında Asil Çelik için "satma" dışında bir politikasının bulunmadığını, Başbakanlık Yüksek Denetleme Kurulunun 15 yıl boyunca hazırladıkları raporlarda “şirket zarar ediyor ama yönetim iyi niyetli, elinden geleni yapıyor” anlamına gelecek yorumlar yapmalarından ve bu zararın nasıl giderileceği konusunda hiç bir anlamlı öneri ortaya koymamış bulunmalarından da anlaşılmaktadır.

• Sat-kurtul yaklaşımı; Asil Çelik'te üretim, kapasite kullanımı, istihdam, karlılık ve döviz kazandırıcı potansiyeli açısından altın yumurtlayan tavuğun kesilmesi anlamına gelmektedir.

• 1997-2000 yılı arasında tamamlanması planlanan yatırımlar için gerekli kaynağın 1998 yılı ikinci yarısına kadar üçte biri Şirketin kendi kaynaklarından karşılanarak 180 milyon $ olarak öngörülmüştür.

• 1998 yılında global krize ve demir çelik sektöründe başgösteren krize karşın Asil Çelik'te; satın alma sisteminin değiştirilmesi, tasarruf tedbirlerine azami özen gösterilmesi, üretim ve stok durumunun sıkı kontrol altında tutulması ve talebe göre üretim yaparak şirketin krizden en az düzeyde etkilenmesi sağlanmış ve Şirket kendi alanında Kamu kesiminin "tek" karlı kuruluşu haline gelmesi sağlanmıştır. Bu cümleden olarak şirketin 1998 yılı Ocak-Ekim performansı 6.3 trilyon TL kar olarak gerçekleşmiştir.

2.10- ÖZELLEŞTİRME KARARI

Bilahare özelleştirme biçimini gerekçesini açıklamasa da sıklıkla "blok satış" biçiminde ortaya koymuştur.

Aynı karar metninde özelleştirme işleminin 1 yıl içinde tamamlanmasına karar verilmiştir.

Aynı dönem içinde görevde bulunan Yönetim Kurulunun özerkleşme biçiminde tanımlanabilecek yaklaşımı sonucunda Yönetim Kurulunun tüm üyeleri 3.12.1998 tarih itibarı ile görevden alınmıştır.

2.11- ÖZELLEŞTİRME ÇÖZÜM MÜ ?

Bilanço rakamlarının gösterdiği gibi şirket verimli ve kârlı bir kuruluştur ve kolaylıkla özelleştirilebilir diye düşünülmektedir. Oysa, özel sektör tarafından zarar ettiği gerekçesiyle kamuya devredilmiş, kamu tarafından onarılmış, eksiklikleri giderilmiş, yatırım projeleriyle rekabet gücü artırılmıştır.

Bununla birlikte elbette karlılığı da artmıştır.

Böyle bir kuruluşun tekrar özel sektöre devredilmek istenmesi vergileri ile Asil Çelik işletmesini yıllarca sübvanse eden vatandaşlara ve kamuya haksızlıktır.

Şirketin uygulamada sorunları yok değildir.

• Kalifiye elemanların önemli bir bölümünü ücret yetersizliği nedeniyle kaybedilmiştir. Bu kan kaybı sürmektedir. Kendi alanındaki tüm firmalarla rekabet edebilen şirket, daha üstün olduğu rakipleri kadar ücret ödeyememektedir.
• Kaybettiği elemanların yerine yenilerini alıp eğitmeye kalktığında bu kez yeni eleman istihdamının önüne konan bürokratik engellerle karşılaşmaktadır.
• Politik atamalar şirketin yönetim mekanizmasını felce uğratmaktadır.

Türkiye’nin en başarılı ve kârlı şirketlerinden birisi, başarısının doruk noktasındayken büyük bir kaosun içine itilmiştir. Şirketin performansını son derece olumsuz etkileyen bürokratik engellemenin de kaldırılması gerektiği açıktır. Bu nedenle Asil Çelik'te gerçek ihtiyaç;

2.12- ASİL ÇELİK NEDEN ÖZELLEŞTİRİLMEMELİDİR ?

Burada ideolojik bir tartışmaya girmeksizin çalışanların özelleştirmeye karşı çıkışlarındaki GENEL nedenleri sıralayalım.

1- Kamu mülkiyeti tartışmalı fiyatlandırmalarla özel kesime aktarılmaktadır.

2- Türkiye'de yapılan özelleştirmelerden sonra;

* İŞÇİ ÇIKARILMASI
* İŞYERİNİN KAPATILMASI
* SENDİKASIZLAŞTIRILMASI
* KATMA DEĞER ÜRETEMEMESİ- ZARAR ETMEYE BAŞLAMASI gibi sonuçlarla karşılaşılmaktadır.

3- Özelleştirme yapma yetkisini ellerinde tutanlar, özelleştirdikleri şirketleri tanımamakta, özen göstermemekte ve özelliklerini bilmemektedir.

4- Tekel pozisyonunda bulunan işletmeler için hiç bir önlem alınmamaktadır.

5- Tüketici koruyucu hiç bir önlem alınmamaktadır.

6- Özelleştirmede uygulanacak yöntemin tesbiti tümüyle keyfidir.

7- Satış yapılan kişi veya kurumlar hakkında ayrıntılı araştırma yapılmamakta ve ortaya çıkan ilişkiler kamuoyu vicdanını rahatsız etmektedir.

8- Açıklık ilkesi keyfi biçimde uygulanmaktadır.

9- Özelleştirmelerde Avrupa'da olduğu gibi istihdam-üretim ve teknolojik yenilik yapma koşulları ortaya konulmamaktadır.

10- Satış bedellerinin tespit kuruluşları, yöntemleri, miktarlar ve ödeme biçimleri konusunda kamuoyu vicdanı rahat değildir.

11- Özelleştirmeye olanak sağlamak üzere çıkartılan kanun ve kanun hükmünde kararnemeler demokratik esasa uygun yöntemler kullanılarak, yani toplumu ilgilendiren bir konuda toplumsal kesimlerin görüşünü sağlamayı ilke edinen demokratik bir anlayışla değil, oldu-bitti yaklaşımı ile gündeme getirilerek genellikle Anayasaya ve özellikle de sosyal devlet ilkesine aykırılıklar oluşturacak yöntemler kullanılmış/kullanılmaktadır.

2.13- ÖZELLEŞTİRMENİN ÖNCELİKLERİ VE ASİL ÇELİK

Bu ilke ve öncelikler açısından Asil Çelik'e bakıldığında tablo şöyledir:

Asil Çelik'te 1993 yılından sonra uygulanan stratejilerle şirket sürekli KAR eden bir hale getirilmiş ve 1997-98 global kriz yıllarında da karlılığını sürdürecek kadar güçlü bir kurum haline getirilmiştir.

Bu açıdan Asil Çeliğin bütçeye yük olması, devletin kamburu olması asla sözkonusu değildir.

Asil çelik için sözkonusu değildir. Şirket dünya rekabeti koşullarında 17 ülkeden 22 dev kuruluşa satış yapabilecek alt yapı, kalite ve sürekliliğe sahip bulunmaktadır.

Asil Çelik nihai mal üreten bir kuruluş değildir.

Otomotiv, yan sanayii, ulusal savunma gibi alanlara yarı-mamül üreten bir hüviyete sahiptir.

Asil çelik, 200'ü aşkın çeşit kaliteli çelik alaşımları ile Türkiye'yi tümüyle dışa bağımlı hale gelmekten kurtarmıştır. Ürünleri sadece otomotiv ve yan sanayisinde değil, ulusal savunmamız açısından kilit işletmelerde de kullanılmaktadır.

Bu ilke ve önceliklerin yanı sıra Asil Çelik fabrikasının sahip bulunduğu aşağıdaki özellikler de Asil Çelik fabrikasının özelleştirilmemesi gerektiğini açıkça ortaya koymaktadır.

Asil Çelik, ihracatı ile döviz kazandırıcı işlemler yaparak da ülkeye katkı vermektedir. Böylesi bir kuruluşun özelleştirilmesi deyim yerinde ise; altın yumurtlayan tavuğun kesilmesi anlamına gelmektedir.

Global krizin ve demir çelik krizinin yaygın etkisine rağmen Asil Çelik sağlıklı yapılanması, doğru kararlar alması sayesinde demir çelik sektöründe Kamu kesiminin karlı bulunan tek işletmesi haline gelmiştir. Böyle bir kuruluşun satılmak istenmesi devletin-milletin ve çalışanların çıkarlarının korunması ile açıklanamaz.

Yaygın kanaatin aksine Asil çelik 'te kadro fazlası veya şişkinliği sözkonusu değildir. 1150 olarak belirtilen optimum kadro yerine 900 cıvarında personel ile yukarıda belirtilen başarılı performans yakalanmıştır.

Özelleştirmenin kriterlerini de ortaya koyan yukarıdaki ÖYK kararı maalesef uygulama aşamalarında unutulmakta ve adeta sat/ kurtul politikası egemen olmaktadır.

2.14- ÖZELLEŞTİRME UYGULAMALARININ ORTAYA ÇIKARDIĞI SOMUT SONUÇLAR

Yukarıdaki değerlendirmeler özelleştirme uygulamalarının somut sonuçlarından yola çıkarak kolaylıkla tespit edilebilmektedir.

• Bunca olumsuz sonuçlara yol açan Özelleştirme devletin, milletin ve çalışanların çıkarlarını temsil etmediği için;
• İnsan haklarının temel hükümlerini ve uluslararası normları ihlal ettiği için;
• Kamu mülkiyetinin özel kesime aktarılması temel amacı ile ideolojik bir eksene kaydığı için;
• Toplumda sosyal ve ekonomik huzursuzluğu körüklediği için;
• Çalışanlar açısından hiç bir tedbiri öngörmediği için

2.15- ASİL ÇELİK İŞLETMESİNİN GEREKSİNİMLERİ VE ÇÖZÜM: ÖZERKLEŞME

Tüm ülkeseverlerin ve emekten yana herkesin de özelleştirmeye karşı olması doğaldır.

Ancak Asil Çelik gerçeğinde; sadece özelleştirmeye KARŞI OLMAK çözümleyici ve kurum çıkarlarına uygun bir tutum değildir.

Çünkü Asil Çelik bir kamu kuruluşu olması nedeniyle, şirketin çıkarları ile ilgili hemen hiç bir konuda inisaytif sahibi değildir.

Bürokratik mekanizma olabildiğinde ağır işleyen bir enformasyon ve yazışma zorunluluğu,

Bursa/Orhangazi'de bulunan fabrikanın birinci kademede İstanbul Genel Müdürlük, ikinci kademede Özelleştirme İdaresi Başkanlığı ve son kademede İse Siyasi İktidarın inisiyatifine bağlı kılınması şirketi adete işletilemez hale getirmiştir.

Özellikle dünya krizi ve dünya rekabeti koşullarında bulunan Asil çelik işyerinin süretle piyasa ve dünya rekabeti koşullarında gereksinim duyduğu kararları alabilme ve gerekli yatırımlarını yapabilme yetkisine kavuşması gerekmektedir.

Bu; mali ve idari özerkliktir.

Bu nedenlerle Birleşik Metal İşçileri Sendikası, Asil çelik işletmesinde özelleştirmeye karşıdır.

Birleşik Metal İşçileri Sendikasının önerdiği çözüm yolu ; kuruluşun özerkleştirilerek sektör, piyasa ve dünya rekabeti koşullarında ayakta kalabilmesinin sağlanması içindir.

Asil Çelik işyerine ömrünü koymuş, emeğini ve alınterini dökmüş olan 900'e yakın emekçi de Orhangazi, Gemlik, İznik, Yalova ve Bursa halkı ile birlikte aynı kanıda olduğunu, Özelleştirmeye karşı net bir duruşa sahip bulunduğunu çeşitli vesilelerle ortaya koymuş ve koymaya devam edecekleri görülecektir.

Son sözümüz: