SORULARLA 1 MAYIS
1 MAYIS NEDİR?
İşçi sınıfının insanca çalışma ve insanca yaşama
koşullarına kavuşmak için, birlikte mücadele etmeleri gerektiği ve işyeri, işkolu
ve ülke ayrımı yapmaksızın dayanışma içinde olmaları gerektiğinin
hatırlandığı ve yaşatıldığı; işçilerin Uluslararası Birlik, Mücadele ve
Dayanışma Günü'dür.
1 MAYIS'I
HAZIRLAYAN KOŞULLAR NELERDİ?
Sanayi Devrimi ile fabrikaların ortaya çıkışı, kapitalizm ile de
kır emekçilerinin kente göç ederek yaşama mücadelesi vermeleri, fiilen fabrikalarda
düşük ücret, 14-16 saatlik işgünü, yüksek iş kazaları ve angaryanın (kadın ve
çocuk işçilerin düşük ücret /daha yüksek kâr amacıyla tercih edilmesi) hakim
olduğu vahşi çalışma koşullarında İŞÇİ SINIFI doğuyordu. Fabrikaların
kitlesel üretimlerine rekabet edemeyen zanaatkarlar da işçileşmeye başladı. .
1 MAYIS NASIL
DOĞDU?
Yaşadıkları sorunları tek başlarına düzeltemeyeceklerini anlayan
işçiler güçlerini birleştirerek mücadele etmeyi çok geçmeden kavradılar.
Belli başlı talepler, çalışma saatlerinin kısaltılması,
sağlıksız çalışma koşullarının düzeltilmesi, angaryanın yasaklanması ve
ücretlerin iyileştirilmesi idi.
Amerika'da işgününün 10 saate indirilmesi için yapılan
mücadeleler 1790'lı yıllarda başladı. 1835'te bu amaçla yapılan ilk büyük
kitlesel mitingin ardından devam eden mücadeleler sonunda 1860'ta 10 saatlik işgünü
kabul edildi.
1863'ten itibaren bu kez 8 saatlik işgünü için mücadele
başlatıldı. 1864'te toplanan ULUSLARARASI İŞÇİ BİRLİĞİ'nde 8 saatlik işgünü
uluslararası işçi talebi olarak kabul edildi.
Çeşitli işkollarından işçilerin büyük bölümünü içine alan
Amerika ve Kanada Örgütlü Sendikalar Konfederasyonu 8 saatlik işgünü için gösteri
ve mitingler düzenlenmesine karar verdi.
1 Mayıs 1886'da, Şikago kentinde, 8 saatlik iş gününün
uygulanması için 44 sendikaya üye işçilerin katıldığı bir miting yapıldı.
Polis göstericilerin üzerine ateş açarak 4 işçinin ölümüne
neden oldu.
Tüm bu gelişmelerin ardından sıkıyönetim ilan edildi. Olayların
sorumlusu oldukları iddiasıyla taraflı bir mahkemede yargılanan 31 işçiden 8'i
hakkında idam cezası verildi. İkisinin cezaları ömür boyu hapse çevrildi.
Albert Parsons, George Engel, August Spies, Adolph Fisher adlı işçi
önderleri idam edildi. Lous Lingg hücresinde öldürüldü.
1 MAYIS NASIL
ULUSLARARASI BİR GÜN OLDU?
Ağır bedeller ödenerek 8 saatlik işgünü kazanımı elde edildi.
Amerikanın büyük konfederasyonu AFL ve ile Fransız CGT konfederasyonları 1890'dan
itibaren 8 saatlik işgünü kabul edilinceye kadar her yıl 1 Mayıs günü gösteriler
yapmaya kararı aldı. 1889'da Paris'te toplanan II. ULUSLARARASI İŞÇİ BİRLİĞİ, 1
Mayıs'ı işçilerin ULUSLARARASI BİRLİK, MÜCADELE VE DAYANIŞMA GÜNÜ olarak kabul
etti.
O tarihten bu yana dünyanın hemen hemen bütün ülkelerinde 1 Mayıs
uluslararası işçi günü olarak anılıyor, etkinliklerle kutlanıyor.
TÜRKİYE'DE 1
MAYIS'LAR NE ZAMAN KUTLANMAYA BAŞLADI?
Tarihsel
belgelerde rastlanan ilk 1 Mayıs etkinlikleri 1909'da, Üsküp'te Bulgar, Türk ve Sırp
işçilerin katılımıyla kutlandı. Özellikle Balkanlarda ve İstanbul'da 1910-1912
yılları arasında her yıl 1 Mayıs gösterileri düzenlendi
1 MAYIS YASAKLARI
NE ZAMAN BAŞLADI?
Başta İstanbul olmak üzere işçilerin yoğun bulunduğu bölgelerde
1 Mayıs günü yapılan gösterilere kitlesel katılımların gerçekleşmesi üzerine
siyasi iktidarlar yasaklama yoluna gitti. 1913 -1920 döneminde yasaklar yaşandı, ancak
gizli kutlamalar yapıldı.1935'te 1 Mayıs, "Bahar ve Çiçek Bayramı" olarak
ilan edilerek unutturulmaya çalışıldı
AÇIK
ALANLARDAKİ KUTLAMALARA NE ZAMAN İZİN VERİLDİ?
52 yıllık aradan sonra ilk açık 1 Mayıs gösterisi 1975 yılında
gerçekleşti.
1976 1 Mayıs'ı ise en yığınsal kutlama olarak tarihe geçti.
İstanbul Taksim Meydanı'ndaki mitinge DİSK'e bağlı sendikaların yanı sıra diğer
sendika ve konfederasyonlara üye işçiler de alanlarda yer aldılar. O gün 400 bine
yakın emekçi omuz omuzaydılar. 1977 yılında yine Taksimde gerçekleştirilen 1 Mayıs
gösterilerinde yaratılan provokasyonda 37 emekçi yaşamını yitirdi. Bu olayın
ardından, 1978 yılında da İstanbul'da yığınsal kutlamalar oldu. 79-80 döneminde
İstanbul'da kutlamalara izin verilmese de işçiler ülkenin bir çok ilinde, bir çok
alanında 1 Mayıs coşkusunu yaşattılar. 1980 sonrası yasaklı dönemde de işçiler
bulundukları yerlerde, koşullara özgü kutlamalar gerçekleştirdiler.
1 MAYIS YASAKLARI
NASIL SONA ERDİ?
1987'den itibaren yasaklara rağmen işçiler alanlarda kutlama yapma
yönünde girişimlerde bulundular. Yaralanma ve ölümlere karşın 1 Mayıs'ı kutlama
kararlığı hiç gerilemedi.
1992'de İstanbul'da düzenlenen miting ile yasaklı dönem sona erdi.
O tarihten bu yana her yıl kesintisiz olarak bütün işçi ve emekçiler
sendikalarının öncülüğünde 1 Mayıs; birliğin, mücadelenin ve dayanışmanın
yaşatıldığı günler olmaya devam ediyor.
1 MAYIS 1999 NE
ANLAMA GELİYOR ?
Her yıl 1 Mayıs, işçi sınıfının gündeminde en yakıcı taleplerin
ortaya konulduğu ve birlikte mücadele verilmesinin haykırıldığı bir gündür.
1 Mayıs 1999;
Türkiye İşçi Sınıfı için, işçi çıkarmalarına,
esnekleştirmeye, taşeronluğu, hak ihlallerine ve her türlü hukuksuzluğa karşı
ACİL DEMOKRASİ;
Dünyada ise, Kosova'da yaşanan dram karşısında ACİL BARIŞ talebinin
haykırılacağı bir gün olacaktır.
O gün alanlarda olacağız, en güzel giysimizle; işçi tulumumuzla.
